Таемныя здзелкі «Алютэха»
Аўтары
Італійскі востраў Сардынія – улюбёнае месца адпачынку багатых людзей. Цёплае мора, чыстае паветра і маляўнічая прырода. На модным ды стылёвым курорце Порта-Чэрва ў цені кіпарысаў прытаілася раскошная віла – 400-метровы асабняк з 12 пакоямі і басейнам. Па суседстве – вілы расійскіх мільярдэраў, блізкіх да Уладзіміра Пуціна. У іхняй кампаніі сваё месца пад гарачым італійскім сонцам знайшоў і беларускі бізнэсмэн Аляксей Жукаў. Ягоны дом за 11,5 мільёна еўра знаходзіцца ўсяго за кіламетр ад Ізумруднага ўзбярэжжа на Міжземным моры.
Порта-Чэрва. Крыніца: ft.com
Жукаў – адзін з самых паспяховых бізнэсоўцаў Беларусі, які атрымаў ордэн з рук Аляксандра Лукашэнкі за ўнёсак у развіццё эканомікі. Ён стварыў найбуйнейшы ва Усходняй Еўропе холдынг па выпуску ралетаў, варотаў і алюмініевых профіляў пад брэндам «Алютэх». Пасля пачатку вайны ва Украіне і ўвядзення жорсткіх захадаў супраць Беларусі Жукаў без лішняй агалоскі прадаў увесь свой бізнэс нямецкай групе кампаній Hörmann, паспеўшы засвяціцца ў пастаўках санкцыйных тавараў у Еўропу.
ХІТРЫЯ ТРУКІ
Праз тыдзень пасля поўнамаштабнага ўварвання Расіі ва Украіну Еўрапейскі саюз забараніў увозіць з Беларусі многія важныя для нашай эканомікі тавары. Санкцыі сталі адказам на саўдзел рэжыму Аляксандра Лукашэнкі ў вайне. Холдынг «Алютэх» пазбавіўся магчымасці пастаўляць у краіны ЕС панэлі, вароты і дзверы са сталі. Неўзабаве набыла моц забарона і на імпарт металургічнай прадукцыі з Расіі, але панэлі, вароты і дзверы са сталі не падпалі пад новыя абмежаванні ЕС. То бок, з Беларусі некаторую прадукцыю «Алютэха» ў ЕС вывозіць ужо было нельга, а вось Расію забарона не закранула. І «Алютэх» скарыстаўся гэтым пралазам.
Дзякуючы калегам з расійскага выдання «Вёрстка» мы атрымалі доступ да мытных дадзеных, якія праліваюць святло на схемы па абыходзе санкцый. З чэрвеня па студзень 2022 года расійская кампанія «Алютэх-Сібір» паставіла чэшскай кампаніі Alutech Systems S.R.O. панэлі, дзверы і вароты са сталі, вырабленыя беларускім прадпрыемствам «Алютэх Варотныя Сістэмы». Такія тавары беларускага паходжання не павінны трапляць у ЕС, але дзірка ў санкцыйным заканадаўстве зрабіла гэта магчымым. Агульны статыстычны кошт пастаўленых тавараў – звыш 5 мільёнаў долараў.
На момант магчымага абыходу санкцый «Алютэх-Сібір», «Алютэх Варотныя Сістэмы» і Alutech Systems S.R.O. кантралявалі Аляксей Жукаў і нямецкая група кампаній Hörmann.
Аляксей Жукаў адмовіўся ад каментараў. У групе кампаній Hörmann адказалі:
«Падрабязны пералік пытанняў, які ўтрымліваецца ў вашым запыце, стварае ўражанне, што вы збіраецеся зрабіць або распаўсюдзіць шэраг непраўдзівых і шкодных для рэпутацыі сцвярджэнняў. [...] Мы пакідаем за сабой права выстаўляць любыя юрыдычныя прэтэнзіі...»
У 2022 годзе выручка групы «Алютэх» у Расіі вырасла на 65% – да 370 мільёнаў еўра, чысты прыбытак павялічыўся ў 2,8 разу – да 5,2 мільёна еўра. Паказчыкі беларускіх прадпрыемстваў холдынга таксама ўражвалі. Выручка вырасла на 17% – да 636 мільёнаў еўра, чысты прыбытак павялічыўся на 44% – да 132 мільёнаў еўра.
Нямецкае выданне WirtschaftsWoche пісала пра магчымы абыход санкцый і ў мінулым годзе. Калегі спасылаліся на дакументы, згодна з якімі гаражныя вароты, вырабленыя ў Беларусі ў чэрвені 2023 года, трапілі ў Еўропу праз даччыную кампанію «Алютэх» з Літвы. Да таго часу ЕС забараніў імпартаваць профілі, вароты і дзверы са сталі не толькі з Беларусі, але і з Расіі. Пры гэтым у пачатку гэтага года прадукцыя «Алютэх» спакойна прадавалася на выставе ў Паўднёвай Германіі.
Цяпер Жукаў не мае да «Алютэха» ніякага дачынення, але каб разабрацца ў мудрагелістасцях ягонай кар’еры, адкруцім час назад.
НА БРУДЭРШАФТ
Жукаў пачынаў свой бізнэс у Беларусі ў сярэдзіне 90-х, калі перад прадпрымальнікамі адчынілася шмат магчымасцяў. Спярша ён вазіў гатовыя ралеты з Рыгі і перапрадаваў іх у Мінску. З часам невялікая мантажная кампанія ператварылася ў паўнавартасную вытворчасць алюмініевых профіляў, ралетаў, варотаў і іншай прадукцыі. Першы завод з’явіўся ў свабоднай эканамічнай зоне «Мінск», рэзідэнты якой карыстаюцца шырокімі падатковымі льготамі. Пасля там адкрыліся яшчэ два прадпрыемствы.
Кампанія вырасла ў вялікі холдынг пад брэндам «Алютэх», які аб’ядноўваў тры заводы і гандлёвы дом у Беларусі, прадстаўніцтвы ў Расіі і Украіне, а таксама лагістычны цэнтр у Чэхіі. Канцэрн актыўна гандляваў сваёй прадукцыяй не толькі ў краінах СНД, але і ў Еўропе. У партфоліа кампаніі – не толькі ралеты і алюмініевыя профілі, але таксама вароты, вокны і дзверы, сэндвіч-панэлі і аўтаматыка.
Вытворчасць «АлюмінТэхна». Крыніца: alutech-group.com
Калі бізнэс набіраў абароты, у пачатку 2000-х Жукаў заснаваў на Кіпры сетку кампаній, праз якія кантраляваў холдынг «Алютэх». Ціхая падатковая гавань на другім канцы Міжземнага мора прыцягвае выгаднымі стаўкамі і зразумелымі ўмовамі вядзення бізнэсу.
Асноўны актыў Жукава на Кіпры – кампанія FJA Future Limited. Праз яе беларускі бізнэсовец валодае іншымі кіпрскімі фірмамі, сярод якіх да нядаўняга часу была Elutek Investments Limited. Менавіта ёй належаць тры заводы і гандлёвы дом у Беларусі, прадстаўніцтвы ва Украіне і лагістычны цэнтр у Чэхіі, а таксама належалі філіялы ў Расіі.
У 2013 годзе Аляксандр Лукашэнка ўзнагародзіў Жукава ордэнам Айчыны III ступені за выпуск высакаякаснай прадукцыі, запатрабаванай не толькі ў Беларусі, але і за мяжой. Цяпер гэтая інфармацыя з сайта «Алютэх» выдаленая.
Аляксандр Лукашэнка ўзнагароджвае Аляксея Жукава. Крыніца: president.gov.by
У 2018 годзе «Алютэх» вырашыў аб’яднаць намаганні з сямейнай групай кампаній Hörmann – найбліжэйшым канкурэнтам з Германіі. Адзін з найбуйных вытворцаў дзвярэй і вокнаў у Еўропе выкупіў 75% акцый у Elutek Investments Limited, 25% засталіся ў Жукава.
«Для нас і для краіны – гэта дадатковы рост экспарту, для Hörmann – зніжэнне сабекошту прадукцыі. Гэта добры эфект сінэргіі», – каментаваў здзелку Аляксей Жукаў.
На той момант «Алютэх» аб’ядноўваў каля 20 кампаній у Беларусі, Расіі, Украіне і Чэхіі. Купля мажарытарнага пакета акцый каштавала Hörmann 109 мільёнаў еўра.
«Алютэх» займае моцную пазіцыю на ўсходнееўрапейскім рынку, што для нас вельмі цікава. Аднак рост на заходнееўрапейскім рынку з’яўляецца таксама мэтай для «Алютэха», і таму мы можам выдатна падтрымаць адзін аднаго», – каментаваў угоду Марцін Хёрман, адказны кіраўнічы партнёр групы кампаній Hörmann.
Марцін Хёрман і Аляксей Жукаў склалі ўгоду. Крыніца: alutech-group.com
САКРЭТНЫ ПРОДАЖ
Пасля завяршэння здзелкі беларускі і нямецкія бізнэсоўцы адкрылі фірмовы салон у Екацярынбургу і вялікі склад пад Мінскам. Але ўсе планы парушыла поўнамаштабнае ўварванне Расіі ва Украіну. Праз два тыдні ў кіпрскай кампаніі FJA Future Limited фармальна мяняецца ўладальнік. Замест грамадзяніна Беларусі Аляксея Жукава ім робіцца грамадзянін Кіпра Аляксей Жукаў. У беларускага бізнэсмэна ёсць кіпрскі пашпарт, які дзейнічае да пачатку ліпеня 2029 года. Змена грамадзянства ўладальніка была вельмі дарэчы – у разгары вайна, Захад уводзіць санкцыі супраць Расіі і Беларусі.
Пакуль «Алютэх» вазіў санкцыйную прадукцыю ў ЕС, холдынг пусціў карані ў акупаваным Крыме.
У канцы чэрвеня 2023 года «Крымская аконная кампанія» пахвалілася новенькім сертыфікатам. Супрацоўнікі севастопальскай фірмы прайшлі навучанне ў «Алютэха». Неўзабаве «Крымская аконная кампанія» дала справаздачу аб працы ў новым цэху завода ігрыстых він «Залатая балка». У вытворчым памяшканні ўсталявалі вітражы і вароты ад «Алютэха». Дарэчы, у 2021 і 2022 гадах «Алютэх-Растоў» пастаўляў беларускую прадукцыю ў непрызнаную Данецкую народную рэспубліку. Агульны статыстычны кошт тавараў – больш як 55 тысяч долараў.
Сертыфікат «Алютэха». Крыніца: instagram.com
У жніўні 2023 года Аляксей Жукаў цалкам развітаўся са справай усяго свайго жыцця. Ён прадаў 25% у кіпрскай кампаніі Elutek Investments Limited, якія ў яго заставаліся, холдынгу Hörmann. Цяпер нямецкія прадпрымальнікі цалкам кантралююць беларускія заводы і ўкраінскія філіялы «Алютэха» праз кампанію Elutek Beteiligungs GmbH.
Расійскія актывы групы «Алютэх», у тым ліку новы завод у Новасібірску, перайшлі пад кантроль іншай кіпрскай фірмы з вельмі падобнай назвай – Elutek Investments II Limited. Яе ўладальнікі – Марцін Хёрман і ўсё тая ж нямецкая фірма Elutek Beteiligungs GmbH.
Жукаў прадаў сваю долю ў холдынгу «Алютэх» на фоне беларускіх контрсанкцый. У ліпені 2022 года ўрад зацвердзіў пералік замежных інвестараў, якім забаранілі прадаваць долі ў сваіх беларускіх кампаніях. У гэтым спісе – пяць мінскіх прадпрыемстваў з групы «Алютэх». Цяпер усе яны належаць сям’і Хёрман. Заснавальніка бізнэсу Жукава сярод уладальнікаў больш няма.
Са справаздач яго асноўнай кіпрскай кампаніі FJA Future Limited мы ведаем, што з 2017 па 2022 гады як бенефіцыяр бізнэсмэн атрымаў больш як 30 мільёнаў еўра дывідэндаў, у тым ліку 12 мільёнаў еўра ў 2022 годзе. Такой саліднай сумы павінна хапіць на нябеднае жыццё і адпачынак на Сардыніі.